Nieuwe Energiewet: Wat Betekent dit voor Jouw Organisatie?

Per 1 januari 2026 treedt de nieuwe Energiewet in werking. Hiermee verdwijnen de huidige Elektriciteitswet en Gaswet. De nieuwe wet is volledig toegesneden op de energietransitie waarin we zitten: meer duurzame opwek, meer decentrale productie, meer elektrificatie en meer datagedreven sturing. De wet geldt voor álle organisaties die elektriciteit of gas afnemen of produceren, dus zowel voor bedrijven, instellingen als collectieve initiatieven. En de veranderingen zijn fors. Organisaties die zich nu goed voorbereiden zijn straks in het voordeel. 

Netcapaciteit onder druk 

De druk op het elektriciteitsnet blijft voorlopig groot. Netbeheerders krijgen onder de nieuwe wet meer ruimte om de aanvragen van een organisatie voor nieuwe of zwaardere aansluitingen uit te stellen als er onvoldoende capaciteit beschikbaar is. Deze nieuwe congestiemanagementbepalingen geven je minder zekerheid dat je gewenste uitbreiding wordt toegekend. Voor organisaties betekent dit dat je slimmer zal moeten omgaan met de bestaande capaciteit. Door verbruik beter te spreiden, pieken af te vlakken en lokale opwekking of opslag optimaal in te zetten, kan vaak meer worden gehaald uit dezelfde aansluiting. Het Energie Management Systeem (EMS) van Embion biedt daarbij de noodzakelijke mogelijkheden en automatische 7/24 sturing, zodat de groei en verduurzaming van organisaties niet stil hoeft te vallen door netbeperkingen.  

Data als stuurmiddel 

Een belangrijke vernieuwing is de invoering van een centrale gegevensuitwisseling. Voor alle afnemers en producten worden slimme meters verplicht, en real-time verbruikersdata en terugleverdata moeten inzichtelijk zijn voor de netbeheerder en gebruiker zelf. Organisaties worden daardoor verplicht actiever hun verbruikersprofiel te monitoren en te sturen. Met deze verbruikersdata kunnen organisaties niet alleen meer inzicht krijgen in de performance van de elektrische installaties maar kunnen ze ook de elektriciteit beter voorspellen. Hoe eerder en beter organisaties inzicht hebben in zowel interne als externe factoren, hoe efficiënter en goedkoper zij hun elektriciteit kunnen opwekken, inkopen, opslaan of verbruiken. Deze verplichting betekend dat een EMS onmisbaar zal worden voor continue monitoring en aansturing.  

Ruimte voor collectieve initiatieven 

De Energiewet biedt daarnaast ruimte voor organisaties om zich te organiseren in energiegemeenschappen, oftewel e-Hubs. Bedrijven en instellingen mogen lokaal energie onderling uitwisselen en verrekenen, zolang er geen commercieel doel achter zit. Deze samenwerking wordt juridisch, fiscaal en administratief eenvoudiger gemaakt. De nieuwe wet biedt namelijk een duidelijke wettelijke basis voor gezamenlijke opwek en onderlinge verrekening, voorkomt dubbele belastingheffing bij interne energiestromen en zorgt dat meetgegevens centraal beschikbaar zijn zodat verrekening en toezicht efficiënt kunnen plaatsvinden.  

Strenger toezicht, heldere regels 

De Energiewet introduceert strakker toezicht op naleving. Organisaties die hun verplichtingen (zoals datalevering of deelname aan congestiemanagement) niet nakomen, kunnen worden geconfronteerd met sancties of financiële correcties. Tegelijkertijd worden transparantie en voorspelbaarheid verbeterd: kosten voor aansluiting en netgebruik moeten helder en uniform inzichtelijk worden gemaakt. Bovendien gaat een nieuw tariefstelsel gelden waarin ontlasten van het net daadwerkelijk financieel loont. 

Wat verandert er concreet? 

Samengevat krijgen organisaties door de nieuwe Energiewet te maken met nieuwe verplichtingen én nieuwe kansen. Ze worden verplicht slimme meters te installeren en hun verbruiks- en terugleverdata centraal beschikbaar te stellen. Ook kunnen ze worden verplicht deel te nemen aan congestiemanagement, terwijl strenger toezicht en mogelijke sancties bij niet-naleving zorgen voor meer controle. Tegelijkertijd biedt de wet volop nieuwe mogelijkheden: organisaties kunnen samenwerken in e-Hubs met onderlinge verrekening, flexibiliteit inzetten als verdienmodel, financieel profiteren van het ontlasten van het net via aangepaste tarieven en krijgen meer inzicht en grip op hun eigen energieverbruik.